Մյունխենում պարզ դարձավ՝ Ադրբեջանն ուզում է ազատվել եռակողմ պայմանավորվածության պարտավորություններից
«Առավոտ» թերթը գրում է․ «Առավոտ»-ի զրուցակիցն է ԱՀ նախագահի միջազգային հարաբերությունների հարցերով խորհրդական Նելլի Բաղդասարյանը:
-Մյունխենի անվտանգության համաժողովի քննարկումներում, երեք ձեւաչափերում էլ Արցախի թեման առկա էր. մասնավորապես, Փաշինյան-Բլինքեն-Ալիեւ եռակողմ հանդիպման ընթացքում, որը կազմակերպվեց ԱՄՆ պետքարտուղարի կողմից, Մյունխենի համաժողովի շրջանակում Հարավային Կովկասի հարցերով «Շարժե՞լ սարերը. Անվտանգության կառուցումը Հարավային Կովկասում» խորագրով պանելային քննարկման ժամանակ եւ Մյունխեն-հետպանելային՝ Ադրբեջանի նախագահի կողմից ադրբեջանական լրատվամիջոցներին տված հարցազրույցում: Ի՞նչ ընդհանուր տպավորություններ ունեք Մյունխենի համաժողովում՝ արցախյան թեմայի քննարկումներից:
-Այս քննարկումներից հետո արված գլխավոր եզրակացությունն այն է, որ եթե նախկինում Ադրբեջանը ձգտում էր ազատվել 1994 թ. հրադադարի մասին համաձայնագրից, այժմ Ադրբեջանի գլխավոր խնդիրն է՝ ազատվել 2020 թ. նոյեմբերի 9-ի եռակողմ պայմանավորվածությամբ ստանձնած պարտավորություններից: Մյունխենի քննարկումներում ակնհայտ էր, որ Ադրբեջանը տեսական հիմքեր է նախապատրաստում հետագա նոր գործնական քայլերի համար, հետեւաբար խնդիր է դրանք կանխարգելելը: Որպես այդպիսին պետք է դիտարկել Իլհամ Ալիեւի կողմից «պաշտոնապես առաջ քաշված առաջարկը հսկիչ անցակետերի» Լաչինի միջանքում եւ այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքում» տեղադրելու հարցը: Ընդհանուր առմամբ, Մյունխենում տեղի ունեցած քննարկումը հոկտեմբերին Սոչիում տեղի ունեցած Փաշինյան-Ալիեւ քննարկումից հետո կայացած առաջին հանդիպումն էր: Ադրբեջանը, ձեւավորված պրակտիկայի համաձայն, յուրաքանչյուր նման քննարկումից կամ հանդիպումից հետո նոր ապօրինի պահանջներ է ավելացնում իր առավելապաշտական փաթեթին:
– Լաչինի միջանցքը 73 օր է՝ փակ է, բայց Ալիեւը Մյունխենում կրկին պնդեց, որ բաց է, ցավոք, իր ստին նաեւ պատասխան չստանալով:
– Կարեւոր է հատկապես այն, որ Փաշինյան-Բլինքեն-Ալիեւ եռակողմ հանդիպմանը հաջորդած ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի խոսնակ Նեդ Փրայսի հայտարարության մեջ նշվել էր, որ քննարկման ընթացքում ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենն ընդգծել է՝ «Լաչինի միջանցքով ազատ ու բաց կոմերցիոն եւ մասնավոր տարանցման անհրաժեշտությունը»: Սա այն դեպքում, երբ Ադրբեջանի նախագահը եւ ամբողջ ադրբեջանական քարոզչությունն ի լուր աշխարհի ապատեղեկատվություն է տարածում՝ իբրեւ թե միջանցքը բաց է: Պանելային քննարկման ընթացքում Ադրբեջանի նախագահը կրկին հայտարարեց Լաչինի միջանցքի բաց լինելու մասին: Սա ակնհայտ ծաղր է առաջին հերթին երկու ամիս շրջափակման մեջ գտնվող Արցախի Հանրապետության 120 000 բնակչության նկատմամբ, ապա նաեւ այն միջազգային դերակատարների նկատմամբ, որոնք պարբերաբար դիմում են Ադրբեջանին՝ շրջափակումը վերացնելու կոչերով, պահանջներով, հայտարարություններով եւ բանաձեւերով:
-Ադրբեջանական լրատվամիջոցներին տված իր հարցազրույցում Ադրբեջանի նախագահը հայտարարեց, որ Խաղաղության պայմանագրի փաստաթղթից Լեռնային Ղարաբաղի հարցը պետք է հանվի, եւ դրա փոխարեն Ադրբեջան-Արցախ երկկողմ երկխոսության ձեւաչափը պետք է ներդրվի: Այս մասով ի՞նչ դիտարկումներ ունեք:
-Խաղաղության պայմանագրի քննարկումներն ըստ բաց աղբյուրների, շարունակվում են, թե ինչպիսի բովանդակություն կունենան դրանք՝ առայժմ պարզ չէ: Արցախի Հանրապետությունը Ադրբեջանի հետ բանակցային կարգավորման կարող է գնալ միայն միջազգային միջնորդական մեխանիզմների հաստատված ձեւաչափով: Չնայած ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության ֆորմատի սառեցմանը՝ այն շարունակում է մնալ ադրբեջանա-ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման միակ հաստատված բանակցային ձեւաչափը: Առանց միջազգային միջնորդական մեխանիզմների, բացառապես երկկողմ ֆորմատից բխող վտանգները պետք է գնահատվեն նաեւ միջազգային դերակատարների կողմից, առաջին հերթին՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահությունը ներկայացնող պետությունների եւ ուժային կենտրոնների կողմից: Արցախի շրջափակման փաստը լրացուցիչ դեպք է միջազգային պատասխանատվության մակարդակը բարձրացնելու համար: Հակառակ դեպքում, պարզ է, որ Ադրբեջանը շարունակելու է իջեցնել նշաձողը, Արցախի ժողովրդի կողմից ժողովրդավարական ճանապարհով ընտրված իշխանությունների հետ բանակցելու փոխարեն առաջ տանելով «Ղարաբաղի էթնիկ համայնքի ներկայացուցիչների հետ երկխոսելու» անորոշ ձեւաչափը:
Քանի որ Ադրբեջանն արդեն իսկ Արցախի հետ 2020 թ. պատերազմից հետո ունեցած տնտեսական բնույթի պայմանավորվածությունները ներկայացնում է որպես ինտեգրման որոշակի մակարդակ, ապա պարզ է, որ Ադրբեջանը բոլոր հնարավորությունները ներդնելու է խնդիրը տանելու Լեռնային Ղարաբաղի՝ որպես, այսպես կոչված, «էթնիկ համայնքի» ձեւաչափ: Հետեւաբար, խնդիրը մղել այս ուղղությամբ՝ կնշանակի Արցախը ենթարկել էթնիկ զտման, եւ այդկերպ վերջնակա- նապես փակել Արցախի թեման:
-Մյունխենում շարունակվեց Արցախի ներքին գործերին միջամտելու Ադրբեջանի ապօրինի հռետորաբանությունը, մասնավորաբար, կրկին հրապարակային պահանջ հնչեց Ռուբեն Վարդանյանի՝ Արցախից հեռանալու մասին:
-Ադրբեջանը շարունակում է ապօրինի քաղաքական հավակնությունները Արցախի նկատմամբ: Արցախի Հանրապետության ներքին գործերին միջամտելու փորձերին, մասնավորապես, Ռուբեն Վարդանյանի՝ Արցախ տեղափոխվելու եւ պաշտոնավարման հետ կապված թեմային Արցախի Հանրապետության նախագահի խոսնակն արդեն արձագանքել է: Միեւնույն պահին, սակայն, Ալիեւին չի հաջողվում խուսափել այն իրողությունից, թե ինչպես է պատահում, որ իրենց իսկ խոսքերով գոյություն չունեցող Լեռնային Ղարաբաղում մարդիկ պետական պաշտոններ են զբաղեցնում»։
Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։
