«ԶՈՐԱՎԱՐ ՍԵՊՈՒՀ» ՊԱՏՄԱՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ ԿԵՆՏՐՈՆԻ ՊԱՇՏՈՆԱԿԱՆ ԿԱՅՔ


Նկար

Իրանը Ռուսաստանից «անվտանգության հովանոց» է փնտրում

07/11/2022

Իրանն ու Ռուսաստանը նախկինում ունեցել են հարաբերությունների տարբեր ժամանակաշրջաններ։
Բայց հիմա նրանք մերձեցման կուրս են սահմանել՝ ի դեմս իրենց ընդհանուր թշնամու՝ Արևմուտքի։
Ինչպես նշում է Le Figaro թերթի հոդվածի հեղինակը¹, վկայակոչելով փորձագետների կարծիքը, Ռուսաստանը Իրանին կտրամադրի իր «անվտանգության հովանոցը»։  Մոսկվան կարող է իր իրանական դաշնակցին առաջարկել իր հակաօդային պաշտպանության S-400 համակարգը, նշում է լրագրողի զրուցակիցներից մեկը, ինչպես նաև կարող է բարելավել արդեն իսկ փոխանցված ռադարները, նրան տրամադրել արբանյակային տեղեկատվություն և մեծացնել բալիստիկ հրթիռների հեռահարությունը։

Իրանագետ Կլեման Թերմեի կարծիքով՝ «Ռուսաստանը դիտվում է որպես համակարգի գոյատևման երաշխավոր»։ Այս մերձեցումը կարող է վերջնական տեսքի բերել պաշտպանական նոր համաձայնագրով, որով Ռուսաստանը կարդիականացնի իրանական բանակի տեխնիկան, կարծում է քաղաքագետը։ Երկկողմ հարաբերություններում հնարավոր է քվանտային թռիչք կատարել, եթե Ռուսաստանը տեխնոլոգիաներ փոխանցի Իրանին և, հնարավոր է, ռուսական Սու-35 ինքնաթիռներ։

Փետրվարի վերջին, երբ 2015 թվականի միջուկային համաձայնագրին վերադառնալու բանակցությունները մոտենում էին ավարտին, Իրանը զիջեց Ռուսաստանի պահանջներին՝ չստորագրել այն, որպեսզի իրանական էներգետիկան շուկայում ռուսական գազին ու նավթին չփոխարինի: Օգոստոսի վերջին, երբ կրկին պետք է տեղի ունենար միջուկային համաձայնագրի ստորագրումը, ինչի մասին նույնիսկ հայտարարեցին Էմանուել Մակրոնը և ԵՄ դիվանագիտության ղեկավար Ժոսեպ Բորելը, նոր խութ եղավ՝ Իրանի գերագույն առաջնորդի՝ 83-ամյա Ալի Խամենեիի առողջությունը կտրուկ վատացավ:

Ֆրանսիացի լրագրողի զրուցակցի խոսքով՝ Իրանն այս ամենն արել է հանուն Ռուսաստանի հետ ռազմավարական հարաբերությունների։ «Իրանցիների համար կարևոր էր ռուսներին իրենց կողքին պահելը, որպեսզի իսրայելցիներն այլևս չհարվածեն Սիրիայում իրենց դիրքերին», որտեղ Բաշար ալ-Ասադի կողքին գործում են իրանամետ ուժեր, գրում է հոդվածի հեղինակը։

Ռուս-իրանական մերձեցումը լուրջ խնդիր է Արևմուտքի համար: ԱՄՆ-ը նոր պատժամիջոցներ է սահմանել և ասում է, որ միջուկային բանակցությունների վերսկսումն այլևս չի երևում, սակայն աչք է փակում իրանական նավթի անօրինական արտահանման վրա։ Փորձագետները վստահ չեն նաև, որ ԱՄՆ-ն վերջնականապես հրաժարվել է իրանական միջուկայինի վերաբերյալ համաձայնագրից։ Իսկ Իսրայելն իր հերթին չի ցանկանում դիմակայել Ռուսաստանին, որն իրեն պետք է հարվածներ հասցնել Սիրիայում իր թշնամիներին:

Ինչ վերաբերում է Ֆրանսիային, ապա նա շատ զգուշավոր է գործում։ Նրանք սպասումով են նայում Իրանում տեղի ունեցող ցույցերին, թեև ընդունում են, որ դրանք չափազանց թույլ են հեղափոխության տանելու համար։ Բացի այդ, Իրանն ամբողջ տարածաշրջանի կենտրոնական տարրն է, առանց որի դժվար կլինի նույնիսկ Իրաքի հարցով նոր համաժողով հրավիրել, ինչպես որ Մակրոնն էր նախատեսում։

Փորձագետները զգուշացնում են, որ ուժեղացված լինելով ռուսական անվտանգության հովանու ներքո և ներքուստ վտանգված Իրանը կարող է իսկապես արագացնել միջուկային ռումբի մշակումը: «Հարցն այն է, թե արդյոք ռուսները հնարավորություն կտան իրանցիներին շարունակել միջուկային ծրագիրը՝ ապահովելով նրանց անվտանգության հովանոց»,- ընդգծում է աղբյուրը։ Ռուսները մինչ այժմ կանգնած են եղել զենքի չտարածման դիրքորոշման վրա։ Նրանք չէին հավատում իրանական պետությանը»:

Միաժամանակ փորձագետներն ընդգծում են ռուս-իրանական մերձեցման ժամանակավոր բնույթը։ Նրանք հիշում են, թե ինչպես Ռուսաստանն ու Իրանը նախկինում ստորագրեցին նավթ ապրանքի դիմաց համաձայնագիր, որն այդպես էլ կյանքի չկոչվեց:
Այնուհետ Մոսկվան դժգոհեց, որ իրանցիները նույնիսկ իրենց անհրաժեշտ ապրանքների ցուցակը չեն տվել, քանի որ մինչև վերջին պահը հույս ունեին հասնել միջուկային գործարքի։
Թեեւ Իրանը հերքում է դա, սակայն աստիճանաբար մոտենում է իր միջուկային ծրագրի վերջնական նպատակին: Ըստ Le Figaro-ի՝ նրանք ցանկանում են կա՛մ իրենց համար սակարկել գործարքի բարենպաստ պայմանները, կա՛մ ստանալ ռումբի տիրոջ կարգավիճակ։ Նրանք երկու տարբերակն էլ իրենց համար են պահում և դրանով իսկ մեծացնում են ճնշումը։