Ամենահին անդամահատումը
Բորնեոյի բնակիչներին անդամահատում են արել դեռևս 31000 տարի առաջ։
Երկու տարի առաջ Բորնեոյում պեղվել է մի գերեզման, որը մոտ 31000 տարեկան է։ Թաղվածների մեջ եղել է մի երիտասարդի ոսկորներ, ում ձախ ոտքի մի մասը բացակայում էր։ Գիտնականները, ովքեր ուսումնասիրել են մնացորդները, գրում են Nature-ում, որ դա կենդանի չի եղել և պատահական վնասվածք չի եղել՝ ոտքը անդամահատվել է։ Այսինքն՝ դա վիրահատական միջամտություն է եղել, որից հետո ոտքը բավական բարեհաջող ապաքինվել է՝ երիտասարդը վիրահատությունից հետո ապրել է ևս 6-ից 9 տարի և մահացել տասնինը-քսան տարեկանում։
Մարդուն վիրահատելու համար, որպեսզի նա անմիջապես չմահանա արյան կորստից և հետո չմահանա վերքի մեջ հայտնված ինչ-որ վարակից, անատոմիայի որոշակի գիտելիքներ և, առհասարակ, ուշագրավ բժշկական հմտություններ են անհրաժեշտ։ Ըստ երևույթին, դրանք ունեին Բորնեոյի հնագույն որսորդ-հավաքողները։ Մինչ այժմ Ֆրանսիայում հայտնաբերված ֆերմերի մնացորդները ծառայում էին որպես վիրաբուժական անդամահատման ամենահին օրինակ՝ մոտ 7 հազար տարի առաջ նրա նախաբազուկը անդամահատվել էր։ Բացի այդ, ապացույցներ կան, որ նույնիսկ 13 հազար տարի առաջ Հյուսիսային Աֆրիկայի բնակիչները փորձել են գանգուղեղային վիրահատություն կատարել։ Բորնեոյում ոտքի անդամահատումն իր տեսակի մեջ ամենահին վիրահատությունն է, համենայն դեպս, որը մենք գիտենք:
Թարգմանությունը՝ Միսաք Տիգրանյան
