Չինաստանը եւ Ռուսաստանը Մեղրիի միջանցքում․ Մոսկվայից հաստատում
Մինչ Հայաստանում տարբեր շրջանակներ այսպես կոչված Շուշիի հռչակագրի՝ Թուրքիայի ու Բաքվի կողմից վավերացվելու կապակցությամբ փորձում են դա ներկայացնել որպես «թուրք-ադրբեջանական դաշինք՝ ուղղված Ռուսաստանի դեմ», այդտեղից էլ տանելով Չինաստան, իսկ ոմանք էլ պնդում են, թե Ռուսաստանը չի հասկանում, թե ինչ է կատարվում, «հայամետ ականավոր» վերլուծաբան Տարասովը բացատրել է, թե ինչու թուրք-ադրբեջանական դաշինքը չի նյարդայնացնում Ռուսաստանին ու Չինաստանին։
Վերլուծաբանը գրում է, որ Անկարան ու Բաքուն չեն նշում, թե ով է արտաքին թշնամին, թեեւ հստակ պատկերացումներ ունեն իրենց համար ընդհանուր սպառնալիքների մասին։ Միանգամից նշենք, որ Հայաստանն այս վերլուծության մեջ չկա, ավելի ճիշտ՝ հիշատակվում է Բաքվի ու Թուրքիայի միջեւ Նախիջեւանով «միջանցքի» համատեքստում, որն էլ Թուրքիան նախապայման է դրել Հայաստանի հետ հարաբերությունները կարգավորելու համար։
Թուրք-ադրբեջանական դաշինքը որեւէ կերպ հակառուսական չէ, պնդում է Կրեմլի նախագծումներին մասնակից վերլուծաբանը։ Խնդիրը հենց միջացքն է, որն արտաքին ուժերը կարող են ընկալել որպես չինական Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ նախագծի մաս, եւ այդ դեպքում նոր խնդիրներ կառաջանան։ Մասնավորապես, նա նշում է, որ նա, ով վերահսկում է իրավիճակը Աֆղանստանում, նա էլ վերահսկում է Եվրասիայի ճանապարհները, իսկ ով վերահսկում է իրավիճակը Մերձավոր Արեւելքում, նա վերահսկում է Ասիայից Եվրոպա ցամաքային եւ ծովային ուղիները։ Ըստ այդմ, Մերձավոր Արեւելքում եւ Աֆղանստանում այդ ուժերը կարող են խնդիրներ ստեղծել, որոնք ուղղված են չինական գլոբալ նախագծի եւ մասնավորապես Հայաստանի տարածքով դեպի Թուրքիա հաղորդակցությունների վերահսկողությանը։ Ըստ այդմ էլ՝ Մոսկվան, Անկարան եւ Բաքուն գլոբալ համընկնող շահեր ունեն, գրում է նա։
Նեղ, պրիմիտիվ պատկերացումներով ու սխեմաներով դատող հայկական քաղաքական-քաղաքագիտական դասի համար անշուշտ սա օգտակար նյութ է։ Օգտակար նյութ է նաեւ Հայաստանի դեմ իրագործվող ռուս-թուրքական ծրագրերի մասշտաբը հասկանալու համար։
Արժե ավելացնել մի շարք հանգամանքներ՝ պատկերն ամբողջացնելու համար։ 2020-ի հոկտեմբերին Չինաստանը Ռուսաստանի խնդրանքով արգելափակեց Լեռնային Ղարաբաղում կրակի դադարեցման վերաբերյալ բանաձեւի քննարկումը։ Այդ ժամանակ Արցախի հարավային շրջանները, որտեղով պետք է անցներ ապագա միջանցքը՝ համապատասխան ենթակառուցվածքներով, որոնք ներկայում ակտիվ կառուցում է Բաքուն, դեռեւս օկուպացված չէին։ Սա էլ Հայաստանի դեմ Արցախում հայկական երաշխավորված պարտությամբ պատերազմի եւս մեկ վկայություն։ Այդ նույն ժամանակ հայտնի դարձավ, որ Թուրքիան եւ Չինաստանը քննարկել են միջանցքը Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ նախագծին «միացնելու» եւ Պեկինին լայն արտոնություններ տրամադրելու հարցերը։
Ռուսաստանն ու Թուրքիան համատեղել են ջանքերը Մինկսի խմբի եւ միջազգային այլ կառույցների քաղաքական ներկայությունը չեզոքացնելու, Պուտինի նշած ստատուս-քվոն պահելու համար։ Աֆղանստանում եւ Մերձավոր Արեւելքում ապակայունացնող արտաքին ուժերի տակ անկասկած նկատի են առնվում Արեւմուտքը եւ Իրանը, որոնք համառորեն պնդում են Հայաստանի ինքնիշխանությունը Սյունիքի մարզում, մինչ ռուսական կատարածու իշխող խմբակն ու խորհրդարանի «ընդդիմությունը» ամենօրյա ռեժիմով հավատարմություն են հայտնում ռուս-թուրքական ծրագրերին։
