«ԶՈՐԱՎԱՐ ՍԵՊՈՒՀ» ՊԱՏՄԱՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ ԿԵՆՏՐՈՆԻ ՊԱՇՏՈՆԱԿԱՆ ԿԱՅՔ

<p>Վերջերս ընտրված Պոլսո Հայոց պատրիարք Սահակ Մաշալյանը շարունակում է իր խնդրահարույց հրապարակային հայտարարությունները՝ դրանով իսկ հակադրվելով Ստամբուլի հայ համայնքին եւ աշխարհասփյուռ &nbsp;հայությանը: Այս մասին իր հոդվածում գրել է &laquo;Կալիֆորնիա Կուրիեր&raquo; թերթի հրատարակիչ եւ խմբագիր Հարութ Սասունյանը:</p> <p>Նա, մասնավորապես, նշել է. &laquo;Մի քանի ամիս առաջ նա քննադատական մեկնաբանություններ արեց ԱՄՆ Կոնգրեսի կողմից Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող բանաձեւի վերաբերյալ:</p> <p>Պատրիարքի հայտարարություններից պարզ է դառնում, որ նա ցանկանում է հաճոյանալ Թուրքիայի իշխանություններին, հատկապես Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանին: Մեր հաճախակի խորհուրդները նրան՝ չխառնվել իր պատասխանատվությունից դուրս գտնվող գործերին, մնում են ձայն բարբառո անապատի։ Նա կարծես թե չի հասկանում, որ պետք է լուռ մնա:</p> <p>Ամբողջ աշխարհը տեղյակ է հունական Սուրբ Սոֆիայի պատմական տաճարը մզկիթի վերածելու Էրդողանի բազմիցս արված վիճահարույց հայտարարությունների մասին։ 1935 թվականին Աթաթուրքը մզկիթի կարգավիճակը փոխել էր թանգարանի։</p> <p>Էրդողանի հայտարարությունները համաշխարհային բանավեճի պատճառ էին դարձել, հատկապես Հունաստանում եւ աշխարհի հույների շրջանակում: Սուրբ Սոֆիայի տաճարը ընդգրկված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային մշակութային ժառանգության ցուցակում։ Տաճարը մզկիթի վերածելը, անշուշտ, առաջ է բերելու ամբողջ աշխարհի մարդկանց զայրույթը։&nbsp;&nbsp;</p> <p>Սա այն հակասությունն է, որի մեջ անխոհեմաբար հայտնվել է Հայոց պատրիարքը՝ պարզապես Էրդողանին հաճոյանալու համար։ Վերջին շրջանում Հայոց պատրիարքի խնդրահարույց առաջարկի վերաբերյալ խիստ քննադատություններ են հնչել:</p> <p>Եթե Հայոց պատրիարքը մի փոքր իմաստություն ունենար, նա նախ կխորհրդակցեր Ստամբուլի հայ համայնքի գլխավոր անդամների հետ՝ նրանց կարծիքն իմանալու համար։ Առավել կարեւոր՝ նա պետք է խորհուրդ հարցներ Կոստանդնուպոլսի հունական էկումենիկ եկեղեցու պատրիարք Բարդուղիմեոսից։&nbsp; Բացի այդ, Հայոց պատրիարքը մտածե՞լ է Ստամբուլում իսլամական առաջնորդներից խորհուրդ հարցնելու մասին, արդյոք նրանց համար ընդունելի կլինի դավանել իրենց իսլամական կրոնը նույն կառույցում, ինչպես քրիստոնյաները: Ըստ մեր տեղեկությունների՝ աշխարհում չկա նման վայր, եւ պատճառն այն է, որ սա անընդունելի է մահմեդականների համար։</p> <p>Հայոց պատրիարքի հերետիկոսական առաջարկությունը կարող է նաեւ հակադրվել Թուրքիայի մահմեդականներին եւ նախագահ Էրդողանին: Ահա այսպիսի անհաջող ավարտ պատրիարքի համար, որը փորձում էր հաճոյանալ թուրքական իշխանություններին․․․</p> <p>Պատրիարք Մաշալյանն ակամա պաշտպանում է Սուրբ Սոֆիայի տաճարի կարգավիճակի փոփոխությունը թանգարանից մզկիթի՝ քրիստոնյա հավատացյալների համար մասնավոր տարածքով։ Միակ բանը, որ Թուրքիայի իշխանությունները կեզրակացնեն պատրիարքի առաջարկությունից այն է, որ նա կողմ է եկեղեցին մզկիթի վերածելուն՝ անտեսելով նրա առաջարկությունը, որ մզկիթի մի անկյուն հատկացվի քրիստոնեական կրոնական արարողությունների համար: Ինչպե՞ս կարձագանքեր Հայոց պատրիարքը, եթե մի օր Թուրքիայի կառավարությունը որոշեր Վանի լճի մերձակայքում գտնվող հայկական Աղթամար եկեղեցին (այժմ պաշտոնապես դասակարգված որպես զբոսաշրջային ​​տարածք) վերածել մզկիթի՝ մի փոքր սենյակ հատկացնելով քրիստոնեական պաշտամունքի համար:</p> <p>Իրավիճակն ավելի բարդացնելով, պատրիարք Մաշալյանն իր հայտարարությունն արեց թվիթերյան մի շարք գրառումների միջոցով: Զարմանում եմ, թե ինչն էր նրան դրդել օգտագործել Թվիթերը, որպեսզի նման հայտարարություն անի՝ հղի լուրջ հետեւանքներով։ &laquo;Սուրբ Սոֆիայի տաճարը պիտի բացվի պաշտամունքի համար&raquo;, ասաց նա՝ նշելով, որ այն բավական մեծ է այդ նպատակի համար՝ մի մասն առաջարկելով քրիստոնյաներին։ &laquo;Թո՛ղ աշխարհը ծափահարի մեր կրոնական խաղաղությունն ու հասունությունը: Թո՛ղ Սուրբ Սոֆիայի տաճարը դառնա մեր դարաշրջանի մարդկության խաղաղության խորհրդանիշ&raquo;։</p> <p>Այնուհետեւ պատրիարքը նշեց, որ մարդկությունը աղոթել է այդպիսի միասնության համար եւ առաջարկեց դա անել միասնաբար՝ Սուրբ Սոֆիայի տաճարի գմբեթի ներքո․ &laquo;Չնայած մեր դավանանքները տարբեր են, բայց մի՞թե մեկ Աստծուն չենք պաշտում&raquo;։ Ըստ նրա՝&nbsp; հազար տարի լինելով պաշտամունքի տեղ քրիստոնյաների եւ եւս 500 տարի՝ մահմեդականների համար, Սուրբ Սոֆիայի տաճարը դեմ չէ դրան։ &laquo;Սուրբ Սոֆիայի տաճարը կառուցվել է տասը հազար բանվորների աշխատանքով՝ աստղաբաշխական ծախսերով&raquo;, ասաց նա՝ մատնանշելով, որ ավելի քան 500 տարի շարունակ պաշտամունքի այս շինության վրա բազմաթիվ վերանորոգումներ են իրականացվել Ֆաթիհ Սուլթանի հիմնադրամի կողմից: Նա շեշտեց, որ նրանց նպատակն էր այն պահպանել որպես պաշտամունքի վայր, եւ &laquo;ոչ թե միայն թանգարան&raquo;: Նա ասաց, որ դա ավելի հարմար կլինի որպես պաշտամունքի վայր, որտեղ հավատացյալները կարող էին ծնկաչոք աղոթել, քան որպես զբոսաշրջային վայր՝ լեցուն շտապող այցելուներով&raquo;։ Թուրքական լրատվամիջոցները անմիջապես հրապարակեցին պատրիարքի հայտարարությունը:</p> <p>Պատրիարքի միամիտ առաջարկությանն առաջինը կոշտ արձագանքեց &laquo;Ազգայնական շարժում&raquo; կուսակցության առաջնորդ Դեւլեթ Բահչելին, ծաղրելով այն միտքը, թե &laquo;Սուրբ Սոֆիայի տաճարը ուրբաթ օրը մզկիթ է, իսկ կիրակի՝ եկեղեցի&raquo;։&nbsp;</p> <p>Սուրբ Սոֆիայի տաճարը առավել կարեւոր կրոնական վայրերից մեկն է, հատկապես հույների համար։ Տաճարը կառուցվել է 537 թվականին Բյուզանդական կայսրության կողմից։ Այն աշխարհի ամենամեծ շինությունն էր եւ իր ժամանակի ինժեներական մտքի հրաշալիք։ Սուրբ Սոֆիայի տաճարը 1453 թվականին վերածվել է կայսերական մզկիթի՝ օսմանցիների կողմից Կոստանդնուպոլսի (այժմ՝ Ստամբուլ) գրավումից հետո։ Այնուհետեւ մզկիթը Աթաթուրքի հրամանով 1935 թվականին վերափոխվել է թանգարանի:</p> <p>Հետաքրքիր պատմական հայկական դրվագ կա կապված Սուրբ Սոֆիայի տաճարի հետ։ Ըստ Վիքիպեդիայի՝ &laquo;989 թվականի հոկտեմբերի 25-ի մեծ երկրաշարժից հետո, որի արդյունքում փլուզվել է արեւմտյան գմբեթի կամարը, կայսր&nbsp;<a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B2%D5%A1%D6%80%D5%BD%D5%A5%D5%B2_%D4%B2_%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%B2%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6">Վասիլ</a>&nbsp;Բ-ն&nbsp;խնդրել է հայ ճարտարապետ&nbsp;<a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8F%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%BF_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF">Տրդատին</a>, որը&nbsp;<a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%AB">Անիի</a>&nbsp;եւ&nbsp;<a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A3%D5%AB%D5%B6%D5%A1">Արգինայի</a>&nbsp;տաճարների ստեղծողն է, ղեկավարել վերանորոգման աշխատանքները․․․․ Հասցված վնասն այնքան մեծ էր, որ պահանջվեց վեց տարի վերանորոգման եւ վերակառուցման համար. եկեղեցին վերաբացվեց &nbsp;994 թ․ մայիսի 13-ին&raquo;:</p> <p>Ուզում ենք եզրափակել՝ մեր հույն բարեկամներին վստահեցնելով, որ Հայոց պատրիարքի տհաճ հայտարարությունը չի ներկայացնում հայ ժողովրդի ցանկությունները:</p> <p>&nbsp;</p> <p>Աղբյուր` News.am</p> <p><em>Թարգմանությունը՝</em>&nbsp;<em>Ռուզաննա</em>&nbsp;<em>Ավագյանի</em></p> <p>Կայքի խմբագիր՝ Աննա Հակոբյան, Generalnews.am</p>