«ԶՈՐԱՎԱՐ ՍԵՊՈՒՀ» ՊԱՏՄԱՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ ԿԵՆՏՐՈՆԻ ՊԱՇՏՈՆԱԿԱՆ ԿԱՅՔ

«Գաղտնիք չէ, որ ամբողջ աշխարհի հայության համար անցյալ դարի հիմնական ակտիվներից մեկը` ողբերգական ակտիվը, Հայոց ցեղասպանության գործոնն էր, որը դիտարկվում էր տարբեր ոլորտներում. - քաղաքական, միջազգային իրավական, մշակութային, պատմական»,- «Փաստինֆո»-ի եթերում հայտարարել է հասարակական գործիչ, գրող, «Մեր միջավայրը» պորտալի գլխավոր խմբագիր Վալերիա Ալյունինան։ 

« Երբ Թուրքիան սկսեց գերիշխել մեր տարածաշրջանում, իհարկե, հայերը առաջինը զգացին այդ ճնշումը: Ամենամեծ պարադոքսն ինձ համար այն էր, որ 2015-ին ամբողջ աշխարհի հայությունը մեծ ոգևորությամբ նշեց ողբերգական օրը ՝ Օսմանյան կայսրությունում հայ ժողովրդի ցեղասպանության 100-րդ տարելիցը: Ամբողջ աշխարհի հայերը բարձրաձայն խոսում էին իրենց դժբախտության մասին, քանի որ հասկանում էին, որ սպառնալիքները չեն վերացել, Սիրիայում պատերազմ էր, Հալեպում հայեր էին զոհվում, իսկ Մերձավոր Արևելքում տարատեսակ պատերազմներում մաքրվում էին հայկական կամավորական ստորաբաժանումները: Անցել է ընդամենը 5 տարի, և եթե հաշվում եք 2018 թվականից, ապա 3 տարի, և պարզվեց, որ վճռական պահին, երբ թուրքամետ ուժերը եկան իշխանության, այս ամբողջ գիտելիքները ոչ մի դեր չխաղացին:

Չնայած այն հանգամանքին, որ յուրաքանչյուր հայ ընտանիք ունի իր ահռելի ցավը, պարզվեց, որ այսօր գիտելիքների այս ամբողջ շերտը չի աշխատել որպես ռեսուրս », - նշել է գլխավոր խմբագիրը: Վ.Ալյունինան այս փաստը պատճառաբանում է ժողովրդի պասիոնարիզմի անկմամբ: Պատերազմում զոհվեցին երիտասարդներ, ամենախիզախները, վիշտը ամենուր է, և այդ գործոնը պարզապես հայերին շփոթեցրեց։ «Գաղտնիք չէ, որ որքան շատ է ազգը թույլ տալիս վախին ներթափանցել, այնքան ավելի քիչ է հակված մտածելուն: Բայց իրականում այժմ ընթացքի մեջ է Հայոց ցեղասպանության մեկ այլ փուլ: Միևնույն ժամանակ, մենք պատմական բարձր ամբիոններից քննարկում ենք այն հարցը, որ թուրքերը և հայերը պետք է հաշտություն կնքեն: Այսօր Թուրքիայում չկա մեկ հայանպաստ ուժ: Եթե լիներ, այս հարցը դեռ կարող էր քննարկվել: Բայց այդպիսի ուժ գոյություն չունի: Թուրքիան հայերին սպանելուց անմիջապես հետո խլել է Արցախի 70% -ը, Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորման հարցը քննարկելը նշանակում է գրավել զոհի դիրքը և համակերպվել նրան, որ վաղը ձեզ կսպանեն։ Ի վերջո, մենք շատ լավ գիտենք, որ զինադադարը կնքելուց հետո 70 մարդ է սպանվել: Ինչպիսի՞ բարեկամության մասին կարող է խոսք լինել »,-ասաց Ալունինան։

Ավելին՝ նրա կարծիքով Ռուսաստանը եւս թույլ է տվել մի շարք ռազմավարական սխալներ։ «Ես իմ զեկույցը սկսում եմ 2008 թվականից ՝ Ցխինվալի իրադարձություններով: 2010-ին ռուս-վրացական պատերազմից հետո որոշ փորձագետներ կանխատեսում էին ապագա «նարնջագույն հեղաշրջումը» Հայաստանում: Դա կանխատեսվում էր դեռ շատ տարիներ առաջ, բայց երբ տեղի ունեցան 2018-ի ապրիլ-մայիսյան իրադարձությունները, բոլորը կարծում էին, որ դա տեղի ունեցավ «հանկարծակի»: Փաստորեն, իրականացվել է 20-ամյա համակարգված նախապատրաստություն, ինչը հանգեցրել է ռուս-հայկական դաշտում հարաբերությունների խզմանը: Ռուսաստանը պառկել էր վառարանի վրա, մինչ թշնամիները խլում էին մեր ազդեցության գոտիները։ Գիտակցելով գլոբալ սխալը ՝ Ռուսաստանը միացավ Արցախյան գործընթացին (իրավիճակն այն ժամանակ փակուղի էր մտնում): Երբ մեր խաղաղապահները մտան, բերվեց մարդասիրական օգնություն, ապա դա արդեն ճիշտ էր: Այժմ աշխատանքներ են տարվում անվտանգության նոր համակարգ կառուցելու ուղղությամբ: Դա անելը շատ դժվար կլինի, քանի որ մենք տարածաշրջան մտցրինք թուրքամետ ուժեր: Եվ հիմա անհրաժեշտ է հասկանալ, թե ինչպես կառուցել մեր անվտանգության հիմքը»։

Ալյունինայի դիտարկմամբ՝ Ղարաբաղյան պատերազմում պարտությումը ահռելի ցավ է, իսկ Շուշիի հանձնումը նաև Ռուսաստանի Դաշնության պարտությունն է: «Մենք այս քաղաքը նվիրեցինք այն մարդկանց, ովքեր ցանկանում են «Թուրքական աշխարհը» բերել Շուշի: Հադրութը հայկական քաղաք է. Ադրբեջանցիները երբեք այնտեղ չեն ապրել: Հադրութը պետք է վերադարձվի: Այս գլոբալ խնդիրը պետք է համակարգված լուծում ստանան: Եթե համակարգային գծերը կառուցված չլինեն, ապա միանվագ գործողությունները ժամանակավոր հաջողություն կունենան », - ասաց Ալունինան։