Ուղեղի համար բոլոր լեզուները նույնն են
Չնայած լեզուների միջև եղած տարբերություններին, ուղեղը դրանք մշակում է կեղևի նույն հատվածներում:
Ուղեղում կան հատուկ գոտիներ լեզվի և խոսքի համար, և այդ գոտիները բավականին լավ ուսումնասիրված են։ Դրանցից ամենահայտնին Բրոկայի կենտրոնն ու Վերնիկեի շրջանն են, բայց դրանցից բացի ուղեղի կեղևում կան նաև այլ հատվածներ, որոնք անհրաժեշտ են հասկանալու, թե ինչ են մեզ ասում, որպեսզի կարողանանք բառերը նախադասությունների մեջ դնել և այլն: Ուղեղի լեզվական տարածքներն ուսումնասիրելու համար մագնիսական ռեզոնանսային պատկերացումն էլ ավելի հեշտ է դարձել: Պետք է ասեմ, որ կարող են լինել անհատական տարբերություններ, օրինակ՝ մի մարդու մոտ լեզվական ինչ-որ տարածք կարող է ընկած լինել մի փոքր դեպի աջ կամ մի փոքր ավելի բարձր, քան մյուսը, կամ կարող է տարբերվել չափերով: Բայց ընդհանուր առմամբ, եթե ուշադրություն չդարձնեք նուրբ տարբերություններին, ապա լեզվական ֆունկցիաները տարբեր մարդկանց մոտ ծառայում են ուղեղի նույն հատվածներին:
Այնուամենայնիվ, այստեղ փորձերի մեծ մասն արվել է նրանց հետ, ովքեր խոսում են անգլերեն: Մինչդեռ աշխարհում կան այլ լեզուներ, որոնցում, ի տարբերություն անգլերենի, նախադասության մեջ բառերի կարգը բավականին ազատ է, և որոնցում բառերին հեշտությամբ կցում են նախածանցներ, վերջածանցներ, վերջավորություններ և նույնիսկ այլ բառեր ամբողջությամբ՝ փոխելով իմաստի երանգները։ . Ինչպե՞ս է ուղեղը վարվում նման լեզուների հետ: Էվելինա Ֆեդորենկոն և Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի իր գործընկերները գրում են Nature Neuroscience-ում, որը ճիշտ նույնն է, ինչ անգլերենը:
Փորձի համար ընտրվել են քառասունհինգ լեզու տասներկու լեզվական ընտանիքներից: Յուրաքանչյուր լեզվի համար հրավիրված էին երկու հոգի, ովքեր հասկանում էին այս լեզուները. նրանք պետք է լսեին տարբեր հատվածներ Ալիսը Հրաշքների աշխարհում, իհարկե, թարգմանված իրենց լեզվով: Բացի «Alice...»-ից հասկանալի արտահայտություններից, փորձի մասնակիցները լսում էին անիմաստ հնչյուններ, որոնք բառերի էին նման, բայց որոնք չպետք է ակտիվացնեին ուղեղի լեզվական տարածքները։ Բացի այդ, նրանք անցել են այլ ճանաչողական թեստեր, որոնք պետք է ցույց տան, թե որքանով է կոնկրետ աշխատում ուղեղի այս կամ այն հատվածը, արդյոք այն կատարում է մեկ առաջադրանք, թե մի քանի խնդիր:
Պարզվեց, որ ցանկացած լեզվով ուղեղը օգտագործում է նույն նեյրոնային կենտրոնները, և այդ կենտրոններն աշխատում են բավականին կոնկրետ ձևով. նրանք արձագանքում են միայն բովանդակալից խոսքին և չեն մասնակցում այլ մտավոր գործունեության (այսինքն, օրինակ. , իսկական լեզվական գոտին չի օգնում կողմնորոշվելու տեղանքում): Եվ լեզվական գոտիները նույնպես աշխատում են նույն կերպ՝ անկախ լեզվից, այսինքն, եթե, օրինակ, եթե երկու գոտի միաժամանակ ակտիվացվեն՝ անգլերեն արտահայտությունը մշակելու համար, ապա դրանք միաժամանակ կակտիվանան նաև այլ լեզուների համար։
Բայց թեև ուղեղի լեզվական կենտրոնների ընդհանուր ճարտարապետությունը տարբեր լեզուների համար նույնն է, աշխատանքի հեղինակները կարծում են, որ դեռ պետք է լինեն որոշ տարբերություններ։ Օրինակ, եթե ուղեղը սովոր է հնչերանգային լեզվին (որտեղ բառի իմաստը փոխվում է բարձրության հետ, վիետնամերենն ու չինարենն այստեղ ամենահայտնի օրինակներն են), կարելի է ակնկալել, որ նրա լեզվական կենտրոնները հատկապես սերտորեն կապված կլինեն ակուստիկների հետ: Կարող են լինել նաև առանձնահատկություններ, թե քանի բառ կարող է պահել ուղեղի լեզվական համակարգը միաժամանակ, քանի որ կան լեզուներ՝ կարճ և երկար բառերով, և բառերն իրենք կարող են միաժամանակ կապված լինել այս կամ այն կերպ այլ բառերի հետ մի նախադասության մեջ։ Բայց այս ամենը ենթակա է հետագա փորձերի:
Հարկ է ավելացնել, որ միայն մասնագիտացված լեզվական տարածքները չեն, որ լեզվական աշխատանք են կատարում։ ՈՒղեղի լեզվական կենտրոնները վերածվում շարժիչ կեղևի, երբ նրանք պետք է հասկանան կոնկրետ գործողություն նշանակող բառի իմաստը: Միևնույն ժամանակ, թեև մենք ասացինք, որ իրական լեզվական գոտիները այլ բան չեն անում, աստիճանաբար տեղեկություններ են ստացվում, որ երբեմն անում են: Այսպիսով, անցյալ տարի Science-ը հրապարակեց մի հոդված, որտեղ ասվում էր, որ ուղեղի լեզվական տարածքները օգնում են վերահսկել փոքր բարդ շարժումները, որ ձեռքի բարդ աշխատանքը օգնում է զարգացնել լեզվի շարահյուսությունը և հակառակը՝ լեզուն սովորելով՝ ուղեղը սկսում է ավելի լավ կառավարել ձեռքեր.
Թարգմանությունը՝ Միսաք Տիգրանյան
